Wiedza na temat etapów rozwoju dziecka od 0. do 3. lat życia ma ogromne znaczenie we wczesnym wykrywaniu nieprawidłowości i szybkim wdrożeniu działań pielęgnacyjnych i diagnostyczno-leczniczych. Aby zapewnić prawidłowy rozwój dziecka, należy dbać o dobre żywienie zgodnie z zaleceniami do wieku, odpowiednią higienę, zapewnić szczepienia ochronne oraz umożliwić dziecku dostęp do środków rozwijających wszystkie umiejętności.
W pierwszych dobach życia u noworodków możemy zaobserwować tzw. stany przejściowe. Często następuje u nich fizjologiczny spadek masy ciała o około 10 proc. Jest to związane z oddaniem smółki/moczu, czy utratą ciepła przez parowanie. Podobnie jest z przejściową hipotermią na skutek utraty masy ciała i przejściowego odwodnienia mogącego wynikać z opóźnionego karmienia.
Skóra niemowlaka ze względu na zwiększoną przepuszczalność oraz dużą powierzchnię gorzej spełnia funkcję ochronną w porównaniu ze skórą osoby dorosłej. W tym miejscu należy podkreślić znaczenie prawidłowego ubioru dziecka w okresie niemowlęcym – dbanie o to, by nie było ono przegrzewane, ani wychładzane. Ubranka powinny być wykonane z materiału zapewniającego swobodny przepływ powietrza – warto wiedzieć, jak ubierać niemowlę w domu.
W 2-3 dobie pojawiają się stolce przejściowe – kilkanaście na dobę. W tym czasie dbanie o higienę okolic intymnych i pielęgnację pupy niemowlaka jest bardzo istotne, aby nie dopuścić do pojawienia się zaczerwienień tych miejsc, a w konsekwencji do pieluszkowego odparzenia skóry. Nawiązując do zmniejszonej skuteczności bariery ochronnej skóry u dziecka mamy świadomość, iż jest ona podatniejsza na działanie uszkadzające czynników mechanicznych, fizycznych oraz chemicznych. Z tego właśnie względu w trakcie rozwoju dziecka już od urodzenia istotną kwestią jest jej pielęgnacja z użyciem kremu dedykowanemu skórze z tendencją do odparzenia lub podrażnień.
Dobrym w wyborze produktem będzie krem ochronno-regenerujący. Krem lub maść nakładamy zawsze na uprzednio oczyszczoną oraz osuszoną skórę dziecka. Rodzice powinni zwracać uwagę na takie miejsca jak szpara pomiędzy pośladkami i wszystkie widoczne fałdy skórne. To są obszary najbardziej narażone. Higienę tych okolic najlepiej zachować z użyciem bawełnianych materiałów lub jednorazowych płatków kosmetycznych. Płatki używamy zawsze z przegotowaną wodą, skórę oczyszczamy w kierunku do odbytu, aby nie przenosić bakterii, które tam się znajdują.
Warto pamiętać, że chusteczki nawilżane zawierają dużo składników chemicznych, dlatego nie są obecnie zalecane do stosowania. Wyjątek stanowią tzw aqua wipes – chusteczki nawilżane samą wodą. Jak często przewijać niemowlę? Zmiana pieluszki powinna następować w zależności od potrzeb, średnio co 3 godziny. Do kąpieli dziecka warto stosować naturalne emolienty.
Ponadto należy rozważyć zmianę zwykłych pampersów na te, które są wykonane z naturalnych materiałów, jak np. pieluszki bambusowe. Całość tych działań stanowi prewencję odparzeń okołopieluszkowych, czyli tzw. odparzeń u dzieci. W przypadku, gdy zauważymy duże podrażnienie i zaczerwienienie na skórze do pielęgnacji wrażliwej skóry można wykorzystać kremy zawierające w swoim składzie cynk. U swojego dziecka mamy mogą zauważyć zmiany skórne rumieniowo-grudkowe, takie jak wykwity alergiczne i rumień toksyczny. Nie powinny one powodować niepokoju u rodziców, gdyż nie stanowią one zagrożenia dla noworodka. Należy jednak pamiętać o odpowiedniej higienie i pielęgnacji tych miejsc kremem z przeznaczeniem dla tej grupy wiekowej.
Warto także dodać, że po urodzeniu u dziecka możemy zaobserwować tzw. odruchy bezwarunkowe a z czasem odruchy warunkowe. Są to umiejętności adaptujące noworodka do nowego, pozamacicznego otoczenia. Ich obecność jest bardzo ważna. Są one podstawą do stwierdzenia, iż praca mózgu jest prawidłowa. Takie odruchy następnie zastępują wyuczone zachowania. Niektóre z nich zanikają a inne pozostają na zawsze. Całość tych zmian pozytywnie wpływa na rozwój psychiczny oraz fizyczny dziecka. U około 75% noworodków występuje także żółtaczka fizjologiczna. Po ustąpieniu tych zmian okres noworodkowy możemy uznać za zakończony.
Następnie rozpoczyna się okres niemowlęcy. Ile trwa? Mieści się on w przedziale czasowym od 2 do 12 miesiąca życia. W tym czasie zauważalny jest najszybszy rozwój zarówno somatyczny jak i motoryczny. Zwiększa się długość ciała o ok 50 proc. długości od wartości, która została zmierzona zaraz po urodzeniu. Masa urodzeniowa dziecka podwaja się około 5. miesiąca życia, a potraja w 9. miesiącu. W pierwszym półroczu średni wzrost masy ciała dziecka wynosi 600 g, zaś w drugim 500 g.
Zmiana proporcji ciała następuje od 3 miesiąca życia. W trakcie okresu niemowlęcego rozwoju człowieka zauważalne jest wyrównanie obwodu głowy i klatki piersiowej. Wyraźnie zwiększa się ilość tkanki tłuszczowej do 6 miesiąca. Pierwsze zęby mleczne pojawiają się ok 6. miesiąca życia. Kolejne średnio jeden na miesiąc. W 12 miesiącu życia u dziecka jest już ok 6-8 zębów.
Nawiązując do rozwoju mowy u dziecka w 2 miesiącu życia możemy zaobserwować tzw głużenie. Od pierwszego półrocza do roku życia dziecko zaczyna gaworzyć, zaś około 9 miesiąca powtarza już dźwięki. Zaawansowany rozwój mowy ma miejsce do 12 miesiąca życia. W nawiązaniu do czynności ruchowych u dziecka rozwijają się takie umiejętności, jak podnoszenie główki do 3 miesiąca życia, siedzenie z podparciem od 4 do 7 miesiąca, raczkowanie od 5 do 13 miesiąca, stanie samodzielnie od 7 do 17 miesiąca a chodzenie od 8 do 18 miesiąca życia.
W celu wykluczenia nieprawidłowości w rozwoju psychoruchowym należy również obserwować tzw. ruchy precyzyjne dziecka widoczne na etapach rozwoju dziecka do 3 lat: uderzenia w przedmiot (2-5 miesiąc), przekładanie przedmiotu z jednej ręki do drugiej (4-7 miesiąc), jedzenie palcami (5-10 miesięcy), jedzenie łyżeczką (12-18 miesięcy), picie z kubeczka (10-18 miesięcy).
Magister Położnictwa Marta Miętus
Każdy rodzic wie, jak ważna jest pielęgnacja skóry u dziecka – zwłaszcza w okresie noszenia pieluch. Należy sobie zadać pytanie,…
Zobacz
Każda matka spotkała się tą przykrą chwilą, gdy jej dziecko płacze, a ona nie wie, jak mu pomóc. Dziecko nie…
Zobacz
Wiele kobiet, gdy ich dziecko przyjdzie na świat, skupia się wyłącznie na nim, odkładając tym samym własne potrzeby na drugi…
Zobacz
